سوال وجواب رمضانی

ماه رمضان چگونه ثابت ميگردد؟

ج: رسول الله صلی الله عليه و سلم ميفرمايد: با ديدن هلال روزه گيريد و با ديدن هلال افطار نمائيد. و اگر آسمان ابر آلود گرديد ، مقدار سی روز شعبان را تکميل کنيد. ( بخاری و مسلم و همچنان مشکوة درباب ( روية الهلال )) بالای مردم واجب است تا در بيست و نهم شعبان در طلب و جستجوی هلال برآيند. اگر آنرا ديدند، روزه گيرند ، و اگر آسمان ابر گرفت ، شعبان را مقدار سی روز تکميل نموده و سپس روزه گيرند.
س: اگر آسمان را ابر و غبار پوشيده بود و شخصی گواهی داد که در بيست و نهم شعبان هلال را ديده اند، آيا گواهی اش قبول ميشود؟
ج: در اينصورت در مورد ديدن هلال رمضان ، گواهی يک مسلمان عادل زن و يا مرد آزاد و يا غلام قبول و پذيرفته ميشود.
س: اگر در آسمان ابر و غبار نبوده و در بيست و نهم شعبان يک نفر و يا دو نفر به ديدن هلال گواهی دادند، حکم گواهی شان چگونه است؟
ج: در اين حالت شهادت و گواهی آنها پذيرفته نميشود ، تا آنکه جمع بيشتری از مردم آنرا نديده باشند، تا با خبر آنها علم يقين بوجود آيد.
س: اين امور متعلق به ثبوت ماه رمضان بود، نظر تان در مورد ثبوت هلال عيد چيست؟
ج: اگر آسمان را ابر فرا گرفته بود ، در ينصورت امام و قاضی در ديدن هلال عيد تنها گواهی دو مرد و يا یکمرد و دو زن را قبول می کند. و اگر در آسمان ابر وجود نداشت ، تنها گواهی يک جماعه مردم را می پذيرد تا در اخبار شان علم قطعي حاصل گردد.
س: شخصی که هلال ماه رمضان و يا هلال عيد را ديد ، و امام شهادتش را نپذيرفت، چه ميکند؟
ج: اگر اين امر در ديدن ماه رمضان بود ، به تنهايش روزه گيرد ، و اگر اين امر در ديدن هلال عيد بوقوع می پيوست همراه با مردم روزه گيرد و به ديدن خود عمل نکند.
اشتراط نيت
س: شما روزه را به نيت مقيد نموده بوديد ، وقتيکه روزه را شناختيد، پس معنی نيت چيست و شرح آن چگونه است؟
ج: نيت عبارت از عزم و تصميم قلبی است که من فلان روزه را می گيرم. و روزه چند نوع است : ۱ - روزه فرض ، که روزه ماه رمضان است. ۲ - روزه نذر معين ( کسی نذر نمايد که من در پنجشنبه آينده بخاطری رضاي خدا روزه ميگيرم ، و يا در فلان تاريخ روزه ميگيرم) ۳ - روزه نذر مطلق ( کسی نذر نمايد که من بخاطری رضاي خدا روزه ميگيرم) ۴ - روزه قضاء رمضان. ۵ - روزه قضاء که به افسا دروزه نفل واجب ميشود. ۶ - روزه کفاره ها ( مانند کفاره قسم، کفاره افسا دروزه ، کفاره ظهار و کفاره قتل ) ۷ - روزه نفل ، و روزه رمضان و نذر معين و روزه نفل اگر به نيت شب گرفته شود جايز است ولی شب گذراندن شرط نبوده و اگر نيت روزه نکرده بود و صبح گرديد نيز نيت جايز است، تا آنکه به نيمه روز برسد. ولی روزه قضاء رمضان، نذر مطلق، کفارات و همچنان قضاء روزه نفل که آنرا فاسد کرده است ، روزه گرفتن در همه اين روزه ها بدون نيت شب جايز نيست.
س: اگر قارن و متمتع ( حاجی ) به هدي قادر نشدند ، حکم نيت شب در روزه شان چيست؟
ج: قضای آن مشروط بر اينست که مانند ساير کفارات روزه اش را در شب نيت نمايد.
س: از سخن شما روشن ميگردد، که اگر کسی روزه نفل را فاسد ساخت ، قضايش واجب است، شرح آن چگونه است؟
ج: شرح اين مسئله چنين است : هر کس قبل از آغاز عملی امير نفس خويش است ، هر که عملی را آغاز نمود ، اتمامش واجب است ، اگر آنرا فاسد ساخت ، قضای آنچه به آن شروع کرده بود ، بالايش واجب است ، اگر روزه ، نماز ، حج يا عمره باشد.
مفسدات روزه
س : مفسدات روزه را بيان کنيد؟
ج : اگر به بوسه کردن و يا لمس نمودن انزال گردد ، يا سنگريزه ، آهن و يا دانه ميوه ای را بلعيد ، و در غير فرج و دبر جماع نموده و انزال شود، در مقعد و يا بينی اش دوا بگزارد ، قطره دوا در گوش بچکناند، شکم و يا دماغ خود را با دواي تازه علاج نموده و اين دوا به شکم و دماغش رسيد، به گمان اينکه فجر طلوع نکرده است، سحری نمود، غروب آفتاب را مشاهده نموده و افطار نمود بعداً برخلاف گمانش آشکار گردید که آفتاب غروب نکرده است. در تمام اين صورت، روزه فاسد گردیده، برآن قضاء واجب می شود، نه کفاره.
س: اگر در سوراخ ذکرش دوا چکاند، آيا روزهاش فاسد ميشود؟
ج: در نزد امام ابو حنيفه و محمد رحمهما الله با اين عمل روزه اش فاسد نميگردد، ولی در نزد يوسف رحمه الله روزه اش فاسد ميشود.
س: اگر قي آمد، و يا قصداً قي کرد، آيا روزه اش فاسد ميگردد؟
ج: اگر قي بدون قصدش آمد، روزه اش را فاسد نمی سازد، و اگر قصداً قی نمود و دهنش را پر نمود، روزه اش فاسد شده و قضاء بياورد.
س: چه چيزی کفاره و قضاء را يکجاه واجب ميسازد؟
ج: کسيکه در يکی از دو راه جماع نمايد، و يا چيزی که به آن تغذيه ميشود و يا توسط آن علاج صورت ميگيرد، آنرا بخورد و بنوشد، در اين صورت روزه اش فاسد شده و کفاره بالايش واجب است.
س: کفاره چيست؟
ج: کفاره عبارت از آزاد کردن غلام است، اگر به آزاد کردن غلام قادر نبود، دو ما پی در پی روزه گيرد، در صورتيکه در اين دو ماه رمضان و روز هايکه روزه در آن منع گرديده است نباشد. اگر به دو ماه روزه نيز قادر نبود، به شصت مسکين طعام دهد.
س: آيا فاسد شدن روزه در غير رمضان نيز کفاره دارد؟
ج: در فساد روزه غير رمضان کفاره وجود ندارد، اگر چه قضای رمضان نيز باشد.
اعتکاف
س: اعتکاف چيست؟ و حکمش چگونه است؟
ج: اعتکاف عبارت از مکث و درنگ کردن در مسجد همراه با نيت است، اعتکاف در دهه اخير رمضان سنت مؤکد کفايه بوده و اگر از يک قريه يک شخص نيز اعتکاف نمايد، حکمش از ديگران رفع ميگردد، در غیر آن همه محل سنت را ترک کرده اند.
س: آيا بجز اين اعتکاف ، اعتکاف جايز و مشروع ديگری وجود دارد؟
ج: بلی اعتکاف مستحب و واجب نيز وجود دارد،‌ و کمترين وقت اعتکاف يکساعت است. هر گاه کسی به مسجد داخل شده و اعتکاف نيت کند، وی تا هنگام خروجش از مسجد معتکف است.
س: اعتکاف چه وقت واجب ميگردد؟
ج: کسيکه نذر کرد که وی اعتکاف مينمايد، به اساس نذرش اعتکاف را بر خود واجب ساخته است.
س: اگر نذر کرده باشد که چند روز اعتکاف کند، آيا اعتکاف شبهای آنروز ها نيز لازم است؟
ج: بلی اعتکاف شب و روز یکجاه لازم ميگردد، و بايد اعتکاف پی در پی بوده اگر چه در پی در پی بودن آن شرط نگذاشته باشد.
س: اعتکافی که نذر باشد، آيا روزه شرط آن است؟
ج: بلی در اعتکافی نذری روزه شرط است.
س: چه چيز های بر متعکف حرام است؟
س: آیا متعکف ميتواند از مسجد بيرون گردد؟
ج: بدون رفع ضرورت انسانی - مانند قضاي حاجت - از مسجد بيرون نمی شود، اگر بدون آن يکساعت نيز از مسجد برون گرديد در نزد ابو حنيفه رحمه الله اعتکافش فاسد گرديده است. و ابو يوسف و محمد - رحمهما الله - ميگويند: اگر بيشتر از نصف روز در مسجد نباشد، اعتکافش فاسد نمی شود.
ج: بر معتکف جماع و اسبابيکه به جماع دعوت ميکند، مانند بوسه کردن حرام است، اگر شب و يا روز قصدی و يا فراموشی جماع نمود، و یا با لمس کردن و بوسيدن انزال گرديد، اعتکافش فاسد گرديده و بايد قضاء بياورد.
س: اگر در مسجدی اعتکاف بود که در آن نماز جمعه خواند نمی شد ، هر گاه روز جمع برسد ، چگونه نماز جمعه اش را اداء می نمايد؟
ج: بخاطری ادای نماز جمعه به مسجد جامع رفته و بعد از ادای نماز به جای اعتکافش برگردد.
س: چه چيز های برای معتکف جايز است؟
ج: برای معتکف خورد و نوش و خوابيدن در مسجد اجازت داده شده است ، همچنان خريد و فروش در مسجد بدون کردن امواليکه خريده و يا فروخته ميشود، برايش جايز است.
س: برخي معتکفين را می بينيم که حرف نمی زنند بگمان اينکه سخن گفتن خلاف اعتکاف است، در اين مورد فقه ها چه ميگويند؟
ج: حرف زدن مخالف اعتکاف نيست، مشروط بر اينکه سخن خير بگويد ، سخن زشت و قبيح در همه حالات ممنوع است. خاموشی به زعم اينکه جزء اعتکاف ميباشد، مکروه است.
آنچه روزه را فاسد نميکند
س: اموری را واضح سازيد که بعضی اوقات به روزه دار پيش ميشود ولی روزه اش را فاسد نمی سازد؟
ج: اگر روزه دار به فراموشی خورد و نوش و جماع کند، روزه اش فاسد نميشود. همچنان اگر بخواب رفته و احتلام گرديد، و يا به خانمش نظر نموده و انزال شد، و يا بوجودش روغن ماليد و يا حجامه (خون کشيدن از وجود) نموده و يا سرمه کرد، يا اينکه بوسه نموده و انزال نشد، در حالات ذکر شده روزه اش فاسد نميگردد.
آنچه به روزه دار مکروه است
س: مکروهات روزه چيست؟
ج: اگر روزه دار بالای خود اطمينان نداشت، بوسه کردن مکرو است، و اگر به خود اطمينان داشت، بوسه کردن فرقی ندارد. چشيدن طعم اشياء با دهن نيز مکرو است، نرم کردن و جويدن يکنوع چوبيکه بوسيله آن دندان ها را پاک ميکنند، مکرو است ، و همچنان پاک کردن دندانها به غير مسواک مکروه است. برای زن جويدن و نرم کردن طعام به طفلش، مکروه بوده در صورتيکه چاره ای ديگری وجود داشته باشد، و اگر چاره ديگری سراغ نکرد، ايرادی نيست.
قضاء رمضان
س: آيا در قضاء رمضان تتابع ( روزه پی در پی ) شرط است؟
ج: روزه گرفتن پی در پی شرط نيست، اگر بخواهد پی در پی گيرد و اگر بخواهد جدا گيرد.
س: اگر قضای روزه اش را تأخیر نمايد، تا آنکه رمضان بار ديگر فرا رسيد، چه کند؟
ج: نخست رمضان موجوده را روزه گيرد و بعد از آن روزه ای قضاي اش را بگيرد، با اين کار بالايش فديه لازم نميگردد.
س: شخصی وفات نمود بالايش قضای رمضان باقيمانده است، و وصيت نمود تا بخاطری قضای رمضانش از مالش فديه دهند، بالای وليش چه واجب است؟
ج: اين وصيت در سوم حصه مال مرده نافذ ميشود، اگر مرده وصيت کرده بود بخاطر قضای رمضانش فديه دهند. بجای هر روز قضاء شده اش يک مسکين طعام داده شود، که يک طعام نصف صاع گندم ويا يک صاع جو و يا يک صاع خرما است.
روزه نفلی
س: آيا جز رمضان روزه ديگری نيز مشروع گرديده است؟
ج: روزه ماه رمضان فرض بوده و غير از آن روزه نفلی ميباشد.
س: آيا روزه نفلی در بعضی روزها منع گرديده است؟
۱ - روزه گرفتن در روز عيد فطر ۲ - روزه گرفتن در روز عيد قربان ۳ - روزه گرفتن در سه روز بعد از عيد قربان، که «ايام تشريق» ناميده ميشوند
س: آيا روزه گرفتن بعضی روزه ها نسبت به بعضی روزهای ديگری فضيلت بيشتر دارد؟
ج: بلی در احاديث فضيلت روزه گرفتن در بعضی روزها آمده است.
عائشه رضي الله عنها روايت کرده است که: رسول الله صلی الله عليه و سلم روز های دوشنبه و پنچشنبه روزه ميگرفت (ترمذی)
ابو هريره رضی الله عنه روايت نموده : رسول الله صلی الله و عليه و سلم فرمود : اعمال در روزه های دوشنبه و پنجشنبه پيشکش می شود و دوست دارم در حالی اعمالم تقديم گردد که روزه داشته باشم (ترمذی)
ابو هرير رضی الله عنه گفت: رسول الله صلی الله عليه و سلم در سفر و حضر روز ها بیض (۱۵،۱۴،۱۳هرماه) افطار نميکرد (نسائي، ترمذی)
ابوقتاده روايت نموده که رسول الله صلی الله عليه و سلم فرمود: اميدوارم که روزه روز عرفه (نهم ذي الحجه) گناهان يک سال گذشته و يک سال آينده در دور نمايد و اميدوارم که روز عاشورا گناهان یکسال گذشته را دور نمايد.
از ابو ايوب انصاري رضي الله عنه روايت است که رسول الله صلی الله عليه و سلم فرمود: کسيکه روزه رمضان را گرفت، و پس از آن شش روز شوال را نيز دنبال نمود، روزه اش مانند يک سال است (مسلم)
مرجع: فقه عبادات ، مولف : مفتی محمد عاشق الهي البرني
http://www.islam411.com/ramathan/ramathan_qa2.html